TİKA Balkanlar ve Doğu Avrupa Daire Başkanı Dr. Mahmut Çevik, GLADER’in konuğu olduğu toplantıda ayrıntılı ve ilginç bilgiler verdi.
Türk İşbirliği ve Koordinayon Ajansı (TİKA) Balkanlar ve Doğu Avrupa Daire (BADA) Başkanı Dr. Mahmut Çevik, Gıda Laboratuar ve Denetçileri Derneği’nin (GLADER) konuğu oldu.
GLADER Başkanı Dr. Can Demir’in moderatörlüğünde ‘Sosyal Söyleşi’ programı kapsamında video konferans yoluyla gerçekleşen toplantıya Fırat Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Çalıcıoğlu, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü FAO Orta Asya Alt Bölge Ofisi Temsilci Yardımcısı Dr. Ayşegül Selışık, Hacettepe Üniversitesi TIP Fakültesi Çocuk Hastalıkları ve Ergen Sağlığı Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Orhan Derman, Kırıkkale Üniversitesi Gıda Hijyeni ve Teknolojisi Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Gıda -Tarım Bakanlığı Pandemi Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Naim Deniz Ayaz, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fahri Temizyürek, Moldova Komrat Üniversitesi Eski Rektörü Prof. Dr. Stephan Verban, Sağlık Bakanlığı Göğüs Hastalıkları Uzmanı ve Balkan Göçmenleri İktisadi Araştırmaları Vakfı Başkanı (BİSAV) Doç. Dr.Yüksel Özkale, Gıda ve Tarım Bakanlığı İstanbul İl Gıda Kontrol ve Araştırma Laboratuvar Müdürü Dr. Yunus Bayrak, Makedonya Türk Sivil Toplum Kuruluşları Önceki Genel Başkanı ve ADEKSAM Başkanı Tahsin İbrahim ve MÜSİAD Bulgaristan Temsilcisi Kemal Özmez başta olmak üzere, Rumeli’nin yanı sıra Türkiye’nin çeşitli Vilayetlerinden ilim adamları ve Sivil Toplum Kuruluşlarının temsilcileri katıldı.
Toplantıda, TİKA Balkanlar ve Doğu Avrupa Daire Başkanı Dr. Mahmut Çevik, katılımcılara soru cevap şeklinde TİKA’nın Rumeli’deki Gıda Güvenliği ve Yaşam Kalitesindeki Rolünü anlattı.
Rumeli İsmini Türkler Koydu
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) Balkanlar ve Doğu Avrupa Daire Başkanı Dr. Mahmut Çevik konuşmasına TİKA’nın 59 ülke ve 62 ofis ile ülkelerin kalkınmalarına katkı sağladığını bu ofislerden 11 tanesinin Rumeli ve Doğu Avrupa da olduğunu, Coğrafyada ilk ofisini Kişinev’de açan TİKA’nın bugün Rumeli’nde 11 ülkede 11 ofis açtığını ve 6 bin projeyi hayata geçirdiğini anlatarak başladı.
TİKA Balkanlar ve Doğu Avrupa Daire Başkanı Dr. Mahmut Çevik, Rumeli ismini Türk Milletinin koyduğunu ve Üsküplü Şair Yahya Kemal’in, “Bir zamanlar Sarı Saltuk ile Geldik Orta Asya’dan; Bir Bir Diyar-ı Rum’a dağıldık Sakarya’dan” ifadesi ile Orta Asya’dan gelen Türklerin Yesevi Türkçesi ve Ahlakı ile İslami anlayışın bölgede yayılmasına katkı sağlayan Sarı Saltukların hazırladığı fütuhat zemininin, bölgeyi barış havzası haline getirdiğini ifade ederek Rumeli’nin tarihi süreci hakkında da kısa bilgi verdi.
TİKA projelerinin Teknik, Ortak Kültürel Miras ve İnsani Yardımlar ölçeğinde uygulandığını belirten Çevik, katılımcıların bir türlü bitmesini istemedikleri ve yaklaşık 3.5 saat süren konuşmasında, Teknik projeler kapsamında eğitim, sağlık, donanım, tarım ve alt yapı projelerinin uygulandığını, ortak kültürel miras projelerinde ise bölgede bulunan yaklaşık 16 bin eserden ayakta kalanların restorasyon ve yeniden inşasına gayret ettiklerini ve insani yardım projeleri kapsamında ise sel ve deprem gibi afetlerde Rumeli’nin yaralarını sarmaya çalıştıklarını açıkladı.
TİKA Rumeli’de Gıda Güvencesinin İstikrarından Yana
TİKA’nın faaliyette bulunduğu Rumeli ve Doğu Avrupa ülkelerindeki Covid 19 Pandemisinin tek tek etkilerinden ve ülkelerin buna karşın aldığı koruyucu tedbirlerinden bahseden TİKA BADA Başkanı Dr. Mahmut Çevik; Gıdanın Bulunabilirliği, Erişimi ve Kullanımının gıdanın güvencesinde önemli olduğunu ancak bu 3 parametrenin istikrarlı olması gerektiğini o nedenle Gıda Güvencesinde bulunabilirlik, erişim ve kullanımında istikrar arttırıcı tedbirleri almaya çalıştıklarını ifade etti.
2020 Küresel Gıda Krizi Raporundan da bahseden Çevik, 135 milyon insanın akut gıda güvensizliği yaşadığını, bu rakamın içinde 17 milyon nüfusun 5 yaş altı çocuk olduğunu ve Rumeli’nin dahil olduğu Avrupa’da yarım milyona yakın bir nüfusun akut gıda güvencesizliğinin söz konusu olabileceğini açıkladı.
Rumeli’de TİKA Tarım Diplomasisi Hayata Geçiyor
TİKA BADA Başkanı Dr.Mahmut Çevik, Türkiye’nin geçmişten günümüze gelen bilgi ve tecrübesi ile TİKA’nın Rumeli’nin Covid 19 Pandemisinin ortaya çıkarabileceği gıda krizinden en az etkilenmesi için başlatılan bu diplomaside, Gıdaya erişimi kolaylaştırıcı tedbirlerin alınmasını, kaynakların ekonomiye kazandırılmasını ve gelir getirici faaliyetlerin arttırılarak yoksulluğun ve göçün engellenmesini ve eş zamanlı olarak tarımda istihdamın arttırılarak Rumeli gençlerinin üretime teşvik edilmesini önceleyen programları hayata geçirdiğini belirtti.
Balkanlarda Gıda ve Yaşam Güvenliği Programını başlattıklarını anlatan Çevik, Bosna Hersek’te 500 aile için doğrudan tarımsal üretim desteği vererek 13 Ton çeşitli sebze tohumu desteği ile işsiz Boşnak gençlerini üretime dahil ettiklerini, eş zamanlı olarakta 6 Rumeli ülkesinde Gıda ve Yaşam Güvenliği Destek Programlarını başlattıklarını ve 100 bin Boşnak gencinin işsiz kaldığı Covid 19 pandemisi sürecinde Bosna Hersek başta olmak üzere Rumeli’de gençleri tarımsal üretimle buluşturacaklarını ifade ederek TİKA’nın planladığı ve uyguladığı projeleri anlattı.
Bilim Adamları VE Rumeli Dostları TİKA’nın Yatırımlarından Memnun
*Toplantıda konuşan FAO Orta Asya Alt Bölge Ofisi Temsilci Yardımcısı Dr. Ayşegül Selışık, TİKA’nın Rumeli’de bu sektörde uyguladığı projeleri başarılı bulduğunu ve BM Gıda ve Tarım Örğütü’nün TİKA ile ortak çalışma alanlarının olduğunu, Gıda ve Tarım alanında Rumeli’de uygulanan bu denli yoğun projelerde işbirliği yapılabileceğini ifade etti.
*Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fahri Temizyürek, TİKA’nın Rumeli’de Tarımın yanında, Türk Dil ve Kültürü üzerine de yoğun olarak çalıştığını adeta Türkçeyi ve Türk kültürünü yaşatan bir kurum olduğunu belirtti.
*Hacettepe Üniversitesi TIP Fakültesi Çocuk Hastalıkları ve Ergen Sağlığı Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Orhan Derman, Rumeli’de TİKA’nın sağlık alanında yaptıklarını bizatihi iştirak ederek gördüğünü, özellikle Rumeli’nin en modern Çocuk Yoğun Bakım Hastanesini Üskup’e kurduğundan bahisle sağlık alanındaki yatırımlarının yanında tarım ve gıda alanında da bu denli yoğun olarak çalıştıklarını bu toplantıda öğrendiklerinden dolayı mutlu olduklarını söyledi.
*Fırat Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanı Prof.Dr.Mehmet Çalıcıoğlu, Kırıkkale Üniversitesi Gıda Hijyeni ve Teknolojisi Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Gıda -Tarım Bakanlığı Pandemi Bilim Kurulu Üyesi Prof.Dr.Naim Deniz Ayaz ve Gıda ve Tarım Bakanlığı İstanbul İl Gıda Kontrol ve Araştırma Laboratuvar Müdürü Dr. Yunus Bayrak ise, HACCP Gıda Güvenliği, Kırmızı-Beyaz Et Hijyenı, Süt-Yumurta Hijyeni ve ISO 17020 Muayene Kuruluşlarının Akreditasyonu konularında TİKA’nın Rumeli’deki çalışmalarına bizatihi eğitici olarak katıldıklarını ve programlarda Uzman Eğitimlerinde başarılı sonuçlar elde edildiğini ve muhtemel TİKA projelerine destek verebileceklerini ifade ettiler.
*Makedonya Türk Sivil Toplum Kuruluşları Önceki Genel Başkanı ve ADEKSAM Başkanı Tahsin İbrahim, Doğu Makedonya’da hemen hemen tadilatını ve donanımını desteklemedikleri okul bırakmayan TİKA, uyguladığı Pirinç Üretim Projesi ile istihdam ve ülke ekonomisine katkı sağladığını, Yörük Türkleri TİKA’nın Arı ve Arı Ürünleri Projeleri, Örtü Altı Sebze Üretim ve Meyve Bahçeciliği Projeleri ile gelir seviyelerini yükselttiklerini ifade etti.
*Moldova Komrat Üniversitesi Eski Rektörü Prof.Dr.Stephan Verban, Sağlık Bakanlığı Göğüs Hastalıkları Uzmanı ve Balkan Göçmenleri İktisadi Araştırmaları Vakfı Başkanı (BİSAV) Doç.Dr.Yüksel Özkale ve MÜSİAD Bulgaristan Temsilcisi Kemal Özmez TİKA’nın Rumeli’de her alanda yaptığı yatırımların yanında tarım ve gıda alanında uyguladıkları projelerin Covid 19 pandemisi sürecinde çok önemli ve anlamlı olduğunu anlattılar.
TİKA Projeleri
TİKA’nın Rumeli’de uyguladığı başlıca Tarım ve Gıda Projeleri ise şöyle;
Balkanlar Gıda ve Yaşam Güvenliği Programı, Bosna Hersek Kırsal Arı ve Arı Ürünleri Üretim ve Pazarlanması Projesi ile Kentsel Engelli-Emekli Yaşam Kalitesinin Arttırılması Projesi, Sırbistan Sürdürülebilir Kırsal Kalkınmanın Desteklenmesi Programı, Makedonya Süt ve Süt Üretiminin Geliştirilmesi Projeleri ile Pirinç Üretim ve Kalitesinin Arttırılması Projesi, Karadağ Zeytin Yağı Üretim Tesisi Kurul Projesi, Kosova Ahududu Üretim Projesi ile Hayvan Islahı ve Üretiminin Geliştirilmesi Projesi.
