İlklerin camileri: geleneksel cami mimarisi ile modern mimarinin buluşması
Ankara’daki Ahmet Hamdi Akseki Camii ile Almanya’nın Köln şehrindeki DİTİB Camii. Bu iki cami bir çok ilki bünyesinde barındırıyor. Yüksek Mimar Merih Aykaç her iki camide imzası olan bir isim. Aykaç ile geleneksel cami mimarisi ile modern mimarinin buluşmasını simgeleyen öğeleri konuştuk.
https://interaktif.trthaber.com/2018/camiler/
AHMET HAMDİ AKSEKİ CAMİİ
Diyanet İşleri Başkanlığı yanında Eskişehir yolu Bilkent Kavşağında yer alıyor. Caminin temeli 19 Kasım 2008 tarihinde Diyanet İşleri Başkanı Ali Bardakoğlu tarafından atıldı. Caminin açılışı 19 Nisan 2013 tarihinde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından gerçekleştirildi. Proje koordinatörlüğünü Yüksek Mimar Merih Aykaç üstlendi.
Caminin iç tezyinatında Hattat Hüseyin Kutlu, Sedefkâr Hilmi Emekli ve Nakkaş Semih İrteş emek verdi. Camide akustiği desteklemek amaçlı 3 boyutlu ve akustik özellikli yüzey kaplamaları kullanıldı.
Cam yüzeylerin cami içine bakan yüzlerinde geometrik motifli füzyonda çökertme tekniği kullanıldı. Camide hat kuşak yazıları, levhaları ve mahfil altı tavanındaki rumi şemseler naht tekniğinde uygulandı.
Cami içinde kullanılan rölyefli geometrik Kütahya çini karoları el yapımı olarak üretildi. Caminin taç kapısı 5 metre uzunluğunda ve tek parça ahşap olarak kündekâri tekniğiyle, yapıştırıcı ve çivi kullanılmadan parçalar bir araya getirilerek yapıldı. Kapılarda 4 ahşap çeşidi bir arada kullanıldı: Armut, akçaağaç, abanoz ve maun.
Caminin taç kapısında yer alan göbekte, günümüze kadar gelen Türk devletlerini simgeleyen 16 kollu Selçuklu Yıldızı motifi kullanıldı. Çini, kündekâri, sedef kakma gibi geleneksel sanatlardan faydalanıldı.
Camideki hat yazıları celi sülüsle yazıldı. Kubbe kuşağına Esmâü’l-Hüsnâ, kubbede yer alan çarkıfelek motifinin kolları içinde teşbih ayetleri yazıldı. Caminin dört cephesinde yer alan yay kirişlere kırk hadis-i şerif yazıldı.
Cami dekorasyonunda kullanılan geometrik motif ve desenlerin sembolik anlamları araştırılarak on ve sekiz kollu Selçuklu Yıldızları kullanıldı.
Camide görme engelliler için halı saf çizgisinde oyma tekniği kullanıldı.
Cami kubbesinin tabandan yüksekliği de çapı da 33 metre. 66 metre yüksekliğinde 4 adet minaresi bulunuyor.
6 bin kişinin rahatlıkla ibadet edebileceği cami, 80 bin metrekare kapalı alan, 20 bin metrekare avlu ve 11 bin metrekare peyzaj alanından oluşuyor. Caminin alt katında kafe, gençlik merkezi, hediyelik eşya satış ve sergi alanları yer aldı.
Camide kullanılan doğal taş gibi kaplama malzemelerinin Anadolu’dan çıkarılan mermer olması tercih edildi.
Yüksek mimar Merih Aykaç, lisans ve yüksek lisans eğitimini Gazi Üniversitesi Mimarlık bölümünde tamamladı. Cumhuriyet tarihinin en güzel camilerinden biri olarak kabul edilen Ahmet Hamdi Akseki Camii ve Avrupa ölçeğinde birçok ilki bünyesinde barındıran Köln Merkez Camii’nin proje koordinatörlüğü görevini üstlendi.
Türkiye Diyanet Vakfı’nın yurtiçi ve yurtdışı proje koordinatörlüğünü üstlenen Mimar Merih Aykaç, Cumhurbaşkanlığı Millet Camii’nin proje danışmanlığını ve Elazığ Kültür Park Camii proje tasarım ve uygulamasını yaptı. Aykaç, Japonya Gotanda mescidi, Danıştay mescidi, Uşak Üniversitesi Camii, Tarım Kredi Kooperatifi Mescidi gibi birçok projede de yer aldı.
Mimar Merih Aykaç kimdir? Nasıl bir aileden geliyor?
Asker bir babanın tek kızıyım. Babamın görevi gereği birçok farklı şehirde bulundum. Sinop’ta doğdum, Kars’ta ilkokula başladım, Edirne’de liseyi bitirdim. Gazi Üniversitesi’ni kazandığım yıl babamın da tayini Ankara’ya çıktı. Mimarlık eğitimimi de mastır eğitimimi de Gazi Üniversitesi’nde tamamladım.
Mesleğe nasıl başladınız?
Özel sektörde çeşitli projelerde yer aldım. Mimar olmama rağmen dekorasyon ağırlıklı çalıştım. Avanos Belediyesinin “Koruma Amaçlı Revizyon İmar Planı” çalışmalarında ekip başı olarak görev yaptım. Erciyes Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalıştım.
KÖLN DİTİB CAMİİ
Köln’ün Ehrenfeld bölgesinde yer alıyor. Caminin temeli 7 Kasım 2009 tarihinde dönemin Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Bardakoğlu tarafından atıldı Caminin açılışı 29 Eylül 2018 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından gerçekleştirildi.
Proje koordinatörlüğünü Yüksek Mimar Merih Aykaç üstlendi. Caminin iç tezyinatında Hattat Hüseyin Kutlu, Sedefkâr Hilmi Emekli ve Nakkaş Semih İrteş emek verdi.
Caminin iç yüzeylerinde, kubbede, mahfil altı tavanında, sekiz kollu Selçuklu Yıldızı, mahfil alnında rumi motifler kullanıldı. Cami mimarisinde geleneksel malzeme olan mermer, mihrap, minber ve kürsüde kullanılarak gelenek devam ettirildi.
Caminin şeffaf camdan olan kubbe merkezi yerden 28 metre yüksekliğinde, 26 metre çapında. 55 metre uzunluğunda iki minaresi bulunuyor.
Cami, biri büyük 8’i küçük 9 kapıya sahip. Caminin 6 metre yüksekliğindeki taç kapısı ahşaptan yapıldı.
Kubbe merkezinde yer alan tanımsız eğrisel form etrafına; Hilal motifi içinde Ayet el Kürsi hat olarak yazıldı. Hilalin ortasında yer alan on kollu yıldızın beş kolu led aydınlatma ile aydınlatılarak Türk bayrağına vurgu yapıldı. Kubbe kısmındaki avizenin üzerinde kırk hadisi sembolize eden aydınlatma bulunuyor.
Camide görme engelliler için halı saf çizgisinde oyma tekniği kullanıldı.
Camide hat kuşak yazıları ve levhaları naht tekniğinde uygulandı. Sedefkakma kuran muhafazası ile Osmanlı geleneği devam ettirildi. El yapımı düz renk sırlı altınlı çiniler ve geometrik desenli İznik çinileri kullanıldı.
1200 kişinin aynı anda ibadet edebildiği cami, 6 dönüm arazi üstüne inşa edildi. Toplam 17 bin metrekare kullanım alanı bulunuyor.
Benzerlikleri ve farklılıkları neler?
Ahmet Hamdi Akseki Camii için dünyada ilk kez kullanılan akustik özellikli malzemeler ürettik. Köln Camiinin binası akustik özellikler hiç düşünülmeden inşa edilmişti. Kubbede bulunan deliklere akustik özellikli kapaklar ürettirerek çözüm bulduk. İki camide de ses yansıması yaşanmıyor. Aydınlatma konusunda ise farklılıkları var. Ahmet Hamdi Akseki Camii avizesiz bir cami. Kubbedeki bütün sanatları, nakışları görebilmemizi sağlayan bir dolaylı aydınlatma sistemi kullandık. Köln Camiinde ise oldukça büyük ve dikkat çekici bir avize bulunuyor. Camilerin ikisinde de yine dünyada ilk olarak görme engelliler safı bulmakta zorlanmasın diye halıda oyma tekniğini kullandık.
Köln Camiinin öne çıkan yönleri hangileri?
Allah ve Muhammed isimlerinin yazılı olduğu levhalar, Avrupa’nın en büyük levhaları olarak 4,5 metre çapında yapıldı. Dış bina yapılırken kubbesi cam olarak inşa edilmiş ve amorf bir şekil verilmişti. Biz bu şekli hilal şekline dönüştürdük, içerisine de Hattat Hüseyin Kutlu’nun hattıyla Ayetel Kürsi yazdık. Merkezde de 10 kollu Selçuklu Yıldızı motifi ile aydınlatma yaptık. Böylece hilal ve yıldız bir araya gelmiş oldu. Yurtdışında inşa edilen, yabancı bir mimar tarafından çizilmiş bir cami projesi söz konusuydu, orada hem İslami değerleri yaşatmak hem Türklük vurgusu yapmak önemliydi.
HAZIRLAYAN
Nuriye Çakmak Çelik
TASARIM
Fırat İnanç GÜLTEKİN
Sercan TÜRKYILMAZ
© TRT Haber 2018
